ŚMIERĆ DZIECKA PRZED JEGO NARODZENIEM
Życie ludzkie od poczęcia jest darem Boga, dlatego też godność osoby ludzkiej ma swoje źródło w samym Bogu, Stwórcy i Odkupicielu człowieka. Bóg bowiem stworzył człowieka na swój obraz i tak bardzo go umiłował, że zesłał swego Syna Jednorodzonego, aby go wybawił z grzechu i podniósł do godności dziecka Bożego.
Wielką i niezbywalną godność dziecka poczętego, a jeszcze nienarodzonego odkrywa przed nami wydarzenie Wcielenia Syna Bożego. Ono z jeszcze większą mocą ujawnia niepodważalną wartość człowieczeństwa i godność osoby w stanie przed narodzeniem. W Dzieciątku Jezus, przechodzącym kolejne fazy rozwoju prenatalnego w łonie Maryi, na nowo ujawnia się piękno dziecięctwa każdego oczekiwanego dziecka. „Syn Boży, przez swoje wcielenie zjednoczył się jakoś z każdym człowiekiem. Ludzkimi rękami pracował, ludzkim umysłem myślał, ludzką wolą działał, ludzkim sercem kochał. Był do nas podobny we wszystkim, oprócz grzechu” (Gaudium et spes nr 20), z pewnością był też podobny do dzieci, które poczęte w łonie swych matek oczekiwały na dzień swoich narodzin.
Z uznania początku ludzkiego życia w momencie poczęcia wypływa szacunek dla dziecka na każdym etapie jego rozwoju. Wraz z poczęciem mamy do czynienia z osobą ludzką, z którą przede wszystkim rodzice, ale także inni członkowie rodziny nawiązują relację miłości. Papież Franciszek w adhortacji apostolskiej Amoris laetitia przypomniał słowa św. Jana Pawła II, że „dzieci są kochane, zanim zrobią cokolwiek, by na to zasłużyć”. Jakże wzruszające i pouczające są przykłady wielu rodziców, którzy rozmawiają ze swoim dzieckiem, zanim się ono urodzi; przygotowują dla niego radosne i bezpieczne miejsce w domu oraz modlą się za nie i niejako z nim od momentu poczęcia. Jakże głębokie przesłanie ma chwila, kiedy matka w stanie błogosławionym przystępuje do Komunii św., karmiąc się Ciałem Chrystusa, które wraz z krwią dociera także do organizmu nowo poczętego dziecka, które znajduje się w jej łonie.
Z tych właśnie powodów śmierć dziecka, zanim mogło urodzić się, jest dla rodziców szczególnie trudnym do opisania dramatem, z którym nie raz nie potrafią sobie poradzić. W tym egzystencjalnie ciężkim momencie Kościół jako dobra Matka, pragnie towarzyszyć rodzicom i całej rodzinie na drodze godnego pożegnania dziecka.
ZBAWIENIE DZIECI ZMARŁYCH PRZED NARODZENIEM
W tym niezwykle trudnym dla wszystkich rodziców czasie utraty swojego dziecka może rodzić się w ich sercach wiele wątpliwości. Rodzice, których dziecko zmarło w okresie prenatalnym często poszukują odpowiedzi na następujące pytania:
- Czy śmierć dziecka była wolą Boga?
- Czy Bóg może chcieć śmierci niewinnego dziecka?
- Czy śmierć dziecka była konsekwencja grzechu rodziców lub dalszych przodków?
- Czy dziecko, które zmarło bez chrztu jest także dzieckiem Bożym?
- Czy dziecko, które zmarło bez chrztu może być zbawione?
- Czy sakrament chrztu jest konieczny do zbawienia?
- Czy ciało dziecko także będzie uczestniczyć w zmartwychwstaniu?
- Czy rodzice mogą modlić się za swoje dziecko?
Kościół podejmując refleksję nad dziećmi zmarłymi bez sakramentu chrztu świętego w szczególny sposób podkreśla i na pierwszym miejscu stawia prawdę o wyższości Chrystusa i Jego łaski nad grzechem człowieka w tym także grzechem pierworodnym. Kościół z wielką nadzieją wsłuchuje się w słowa św. Pawła Apostoła z listu do Rzymian: „gdzie wzmógł się grzech, tam jeszcze obficiej rozlała się łaska” (Rz 5, 20), i uświadamia sobie, że Bóg, który jest miłością pragnie obdarzyć zbawieniem każdego, kogo stworzył i komu dał życie. Kościół głęboko ufa i znając treść Bożego objawienia, wierzy, że dziecko, które umiera bez przyjęcia sakramentu chrztu jest zbawiane przez łaskę Bożą i przez wstawiennictwo Kościoła.
POGRZEB DZIECKA ZMARŁEGO PRZED NARODZENIEM
Wszyscy rodzice, którzy utracili swoje dzieci przed ich narodzeniem zaproszeni są przez Kościół do pełnego wiary i miłości pochowania ich w grobie, gdzie oczekiwać będą, wraz z innymi członkami rodziny, chwalebnego dnia zmartwychwstania.
Złożenie ciała dziecka w grobie sprawia, że istnieje miejsce, na które rodzice będą mogli przychodzić, aby modlić się za swoje dziecko…
Dwa warianty organizacji pogrzebu dziecka martwo urodzonego:
| Pogrzeb dziecka martwo urodzonego | |
| W dokumentacji koniecznej do wyprawienia pogrzebu oraz w aktach stanu cywilnego poronienie samoistne traktowane jest jako martwe urodzenie. | |
| Stwierdzono płeć dziecka | Nie stwierdzono płci dziecka |
| Potwierdzenie diagnozy śmierci dziecka: Powtórzenie badania USG | Potwierdzenie diagnozy śmierci dziecka: Powtórzenie badania USG |
| Zlecenie badań genetycznych: Badanie jest zlecane w przypadku braku możliwości ustalenia płci na podstawie oględzin zwłok lub szczątków dziecka na oddziale szpitalnym Rodzice proszą personel medyczny oddziału szpitala o zabezpieczenie próbek do badańRodzice zlecają wykonanie badania w jednostce laboratoryjnej przez siebie wybranej Rodzice najczęściej sami przekazują próbki do laboratoriumBadanie nie jest refundowane przez NFZKoszty badania ponoszą bezpośrednio rodzice, jednak można je wliczyć do kosztów pogrzebu kompensowanych z zasiłku pogrzebowego | Rodzice nie przeprowadzają genetycznej identyfikacji płci dziecka |
| Osoby uprawnione do organizacji pogrzebu:Najbliższa rodzina, m.in. krewni wstępni, krewni poboczni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwaKażda osoba, która się do tego dobrowolnie zobowiąże | Osoby uprawnione do organizacji pogrzebu:Najbliższa rodzina, m.in. krewni wstępni, krewni poboczni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwaKażda osoba, która się do tego dobrowolnie zobowiąże |
| Rejestracja martwego urodzenia w USC jest obowiązkowa | Rejestracja martwego urodzenia w USC nie jest wymagana |
| Uprawnienia socjalne rodziców:Zasiłek macierzyński Urlop macierzyński: 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia śmierci dziecka Zasiłek pogrzebowyUrlop okolicznościowy z tytułu śmierci i pogrzebu dziecka (2 dni) – przysługuje obojgu rodzicom, jednak matce, jeśli nie przebywa ona na urlopie macierzyńskim | Uprawnienia socjalne rodziców:Rodzice nie otrzymują żadnej pomocy socjalnej Koszty pogrzebu rodzice ponoszą we własnym zakresie |
| Wymagane dokumenty:Karta zgonu Karta martwego urodzeniaAkt urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniuKartę martwego urodzenia i kartę zgonu szpital sporządza z urzędu. | Wymagane dokumenty:Karta zgonu (wypełniona w części przeznaczonej dla administracji cmentarza)Nie sporządza się karty martwego urodzeniaNie sporządza się aktu urodzenia dziecka z adnotacją o martwym urodzeniu Rodzice zobowiązani są do złożenia wniosku o wydanie kary zgonu w celu przeprowadzenia pochówku. |
| Lekarze uprawnieni do wydania karty zgonu i karty martwego urodzenia (zależnie od miejsca uzyskania świadczeń medycznych):Lekarz oddziału szpitalnego Lekarz pogotowia ratunkowegoLekarz POZLekarz, który w ciągu ostatnich 30 dni udzielał ciężarnej świadczeń medycznych | Lekarze uprawnieni do wydania karty zgonu i karty martwego urodzenia (zależnie od miejsca uzyskania świadczeń medycznych):Lekarz oddziału szpitalnego Lekarz pogotowia ratunkowegoLekarz POZLekarz, który w ciągu ostatnich 30 dni udzielał ciężarnej świadczeń medycznych |
Etapy organizacji pogrzebu dziecka nienarodzonego:
| Etapy organizacji pogrzebu dziecka, któremu stwierdzono płeć | ||
| 1. | Szpital | Złożenie wniosku o sporządzenie karty zgonu, karty martwego urodzenia i wydanie zwłok dziecka Uzyskanie karty martwego urodzeniaUzyskanie kompletnej karty zgonu w częściach przeznaczonych do rejestracji zgonu i dla administracji cmentarza Karta martwego urodzenia winna zostać przekazana do USC w terminie jednego dnia od jej sporządzenia |
| 2. | Urząd Stanu Cywilnego | Dokonanie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka w formie protokołu w terminie 3 dni od dnia sporządzenia karty martwego urodzenia Sporządzenie aktu urodzenia dziecka z adnotacją „dziecko marto urodzone” na podstawie protokołu zgłoszenia i karty martwego urodzenia Uzyskanie potwierdzenia w rejestracji martwego urodzenia na karcie zgonu w części przeznaczonej dla administracji cmentarza (nie jest wymagane) |
| 3. | Firma pogrzebowa | Wybór firmy pogrzebowej |
| 4. | Prosektorium | Odebranie ciała dziecka ze szpitalnego prosektorium przez firmę pogrzebową |
| 5. | Administracja cmentarza | Przedstawienie aktu urodzenia dziecka i karty zgonu – część przeznaczona dla administracji cmentarza Ustalenie daty pogrzebu i miejsca złożenia zwłok |
| 6. | Kancelaria parafialna | Przedstawienie karty zgonu dziecka Ustalenie daty i formy pogrzebu |
| Liturgia pogrzebowa | ||
| 7. | Zakład Ubezpieczeń Społecznych | Złożenie wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego:Uprawnienie do zasiłku przysługuje przez okres 12 miesięcy od śmierci dziecka Termin wypłaty zasiłku od złożenia wniosku nie powinien przekroczyć 30 dni Do formularza wniosku (druk ZUS Z 12) należy dołączyć: Skrócony odpis aktu urodzenia dzieckaDokumenty stwierdzające stosunek pokrewieństwa wnioskodawcy ze zmarłym Dokumentację kosztów pogrzebu (zalicza się do nich również koszty badania genetycznego)Zaświadczenie płatnika składek wnioskodawcy o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania umowy o pracę lub umowy zlecenia (nie dotyczy emerytów i rencistów)Złożenie wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego:Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka Zasiłek przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym i pozostającym na urlopie wychowawczym Świadczenie nie przysługuje matkom przebywającym na urlopie bezpłatnym Zasiłek jest wypłacany w ciągu trwania urlopu macierzyńskiego Złożenie wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego w zakładzie pracy matki:Do wniosku należy dołączyć odpis aktu urodzenia dziecka |
| Etapy organizacji pogrzebu dziecka, któremu nie stwierdzono płci | ||
| 1. | Szpital | Złożenie wniosku o sporządzenie karty zgonu, karty martwego urodzenia i wydanie zwłok dziecka Uzyskanie karty martwego urodzeniaUzyskanie kompletnej karty zgonu w częściach przeznaczonych do rejestracji zgonu i dla administracji cmentarza Karta martwego urodzenia winna zostać przekazana do USC w terminie jednego dnia od jej sporządzenia |
| 2. | Firma pogrzebowa | Wybór firmy pogrzebowej |
| 3. | Prosektorium | Odebranie ciała dziecka ze szpitalnego prosektorium przez firmę pogrzebową |
| 4. | Administracja cmentarza | Przedstawienie aktu urodzenia dziecka i karty zgonu – część przeznaczona dla administracji cmentarza Ustalenie daty pogrzebu i miejsca złożenia zwłok |
| 5. | Kancelaria parafialna | Przedstawienie karty zgonu dziecka Ustalenie daty i formy pogrzebu |
| Liturgia pogrzebowa | ||
POGRZEB DZIECI UTRACONYCH NA CMENTARZU WILKOWYJA W RZESZOWIE
Na cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie pogrzeb dzieci nienarodzonych organizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i Duszpasterstwo Rodzin Diecezji Rzeszowskiej odbywa się dwa razy w roku: 15 października i 25 marca. Uroczystości pogrzebowe rozpoczynają się Mszą św. w kaplicy cmentarnej o godz. 17:00. Po Mszy św. następuje złożenie urny z prochami dzieci do specjalnie przeznaczonego do tego celu grobowca.
15 października to Dzień Dziecka Utraconego, pierwszy raz obchodzony w 1988 r. w Stanach Zjednoczonych. Datę obchodów ustalono nieprzypadkowo. Umownie licząc od 1 stycznia, ciąża trwałaby właśnie do dnia 15 października. Dzień ten ma na celu uwrażliwienie społeczeństwa, jeśli chodzi o podejście do tak traumatycznego wydarzenia, jakim jest poronienie.
25 marca to liturgiczna uroczystość Zwiastowania Pańskiego, dzień, w którym Kościół wspomina moment poczęcia Syna Bożego w łonie Najświętszej Maryi Panny. Uroczystość ta jest również dniem szczególnej modlitwy w intencji życia przede wszystkim tego poczętego, a jeszcze nienarodzonego.